ႏွလံုးေသြးေၾကာေထာက္ကိရိယာ (bioresorbable stent)
ႏွလံုးအေၾကာင္း သိေကာင္းစရာ
ႏွလံုးရဲ ့ အဓိက တာဝန္မွာ ခႏၶာကိုယ္အတြက္ လုိအပ္ေနတဲ့ ေအာက္စီဂ်င္ဓါတ္၊ အာဟာရဓါတ္ေတြ ကို ေသြးသန္ ့အေနနဲ့ လိုတဲ့ေနရာေရာက္ေအာင္ နဲ့ မလိုအပ္တဲ့ ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုက္ နဲ့ အညစ္အေၾကးေတြကို ေသြးညစ္အေနနဲ့ စြန့္ထုတ္တဲ့ေနရာေတြဆီသို့ သယ္ယူပို ့ေဆာင္ေပးရပါတယ္။ ထိုကဲ့သို႔ ျပဳလုပ္နိုင္ဖို ့ အတြက္လည္း စြမ္းအင္အေနနဲ႔ ေအာက္စီဂ်င္ လိုအပ္ပါတယ္။ ႏွလံုးၾကြက္သားအတြက္ ေသြးေၾကာေတြ ေကာင္းမြန္စြာ လည္ပတ္စီးဆင္းေနပါမွ ႏွလံုးက်န္းမာတယ္လို႔ ဆိုႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ ထို႔ျပင္ က်န္းမာတဲ့ႏွလံုး ျဖစ္ႏိုင္ေစဖို ့အတြက္ စည္းခ်က္မွန္တဲ့ ႏွလံုးခုန္ခ်က္၊ လံုေလာက္တဲ့ ႏွလံုးေသြးညွစ္အား၊ သန့္စင္တဲ့ ေသြးပမာဏလံုေလာက္မႈ အစရွိတာေတြလည္း လိုအပ္ပါတယ္။
★ ႏွလံုးတည္ေဆာက္ပံု ★ အခန္း ၄ ခန္း ရွိျပီး ဘယ္္ညာတျခမ္းစီ မွာ အေပၚေအာက္ တခန္းစီ ရွိၾကပါတယ္။ အေပၚခန္းနဲ့ ေအာက္ခန္းကိုေတာ့ အဖြင့္အပိတ္လုပ္ႏိုင္တဲ့ အဆို႔ရွင္ မ်ားနဲ့ ျခားထားပါတယ္ ။ညာဘက္အေပၚခန္းမွာ ႏွလံုးကို ဝင္လာတဲ့ ေသြးျပန္ေၾကာမၾကီး နဲ့ ဘယ္ဘက္်အာက္ခန္းမွာေတာ့ ႏွလံုးကေန ထြက္သြားတဲ့ ေသြးလႊတ္ေၾကာမၾကီး ရွိပါတယ္ ။ႏွလံုးၾကြက္သားမ်ားအတြက္ ေအာက္စီဂ်င္သယ္ေပးတဲ့ ႏွလံုးေသြးေၾကာမၾကီးဟာလည္း ဘယ္ဘက္ေအာက္ခန္း အထြက္အဝနားမွာရွိပါတယ္။
★ ႏွလံုး နဲ့ ေသြးလွည့္ပါတ္စနစ္★ ႏွလံုးရဲ့ ဘယ္ဘက္ေအာက္ဖက္ခန္းမွ သန့္ရွင္းတဲ့ေသြးေတြကို ႏွလံုးေသြးလႊတ္ေၾကာမၾကီးမွ တဆင့္ ဦးေခါင္း ေျခ လက္ စတဲ့ ခႏၶာကိုယ္ အဂၤါအစိတ္အပိုင္းမ်ားသို ့ ပို့ေဆာင္ေပးျပီး ေသြးညစ္ေတြကိုမူ ေသြးျပန္ေၾကာမ်ားမွတဆင့္ ႏွလံုး ညာဖက္ အေပၚခန္း ေအာက္ခန္းမ်ားသို့ ျပန္လည္ ေရာက္႐ွိေစပါတယ္ ။ ထိုေသြးညစ္ေတြကို အဆုတ္သို ့ ပို႔ျပီး ေသြးသန့္ ျဖစ္ေအာင္ လဲလွယ္ေစပါတယ္။ ထို႔ေနာက္အဲဒီေသြးသန္ ့ေတြကို အဆုတ္ေသြးျပန္ေၾကာမွ တဆင့္ ႏွလံုး ဘယ္ဘက္အေပၚခန္းသို ့ ျပန္လည္ပို့ေဆာင္ေပးပါတယ္ ။ အဲဒါကို ေသြးလွည့္ပါတ္စနစ္လို ့ေခၚပါတယ္။ ေသြးစီးဆင္းတဲ့ လမ္းေၾကာင္းတေလွ်ာက္ မပိတ္ဘဲ မက်ဥ္းပဲ ပံုမွန္ရွိေနရင္ ေသြးလည္ပတ္စီးဆင္းမႈ ဟာေခ်ာေမြ႕ေနၿပီး ဘာေရာဂါလကၡဏာမွ မျပတတ္ပါဘူး ။ ေျခလက္ေတြမွာရွိတဲ့ ေသြးေၾကာေတြကေန တဆင့္ လိုက္သြားရင္ ႏွလံုးဆီသို့ ေရာက္ႏိုင္တာေၾကာင့္ ႏွလံုးကို စစ္ေဆးမႈျပဳလုပ္လိုတဲ့အခါ ေျခလက္ေတြမွာ႐ွိတဲ့ ေသြးေၾကာေတြမွာ ပိုက္တပ္ျပီး ေဆးဓါတ္မွန္ရိုက္နိုင္ပါတယ္။
★ ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းေရာဂါ★
ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းေရာဂါ ဆိုသည္မွာ ႏွလံုးကို အစာအာဟာရႏွင့္ ေအာက္ဆီဂ်င္တို႔ ေထာက္ပံ့ေပးေသာ အဓိက ေသြးေၾကာမ်ား က်ဥ္းသည့္ ေရာဂါျဖစ္ပါတယ္။ေသြးေၾကာကို ေရပိုက္လံုးတစ္ခုကဲ့သို႔ ျမင္ေယာင္ၾကည့္ပါက ေရပိုက္လံုး နံရံေတြ ထူလာေလေလ ေသြးစီးဆင္းတဲ့အေပါက္က က်ဥ္းလာေလေလပင္ျဖစ္တယ္။ ကိုလက္စထေရာ (Cholesterol) အဓိကပါဝင္ေသာ အနည္မ်ားပိတ္ဆို႔ျခင္းေၾကာင့္ ႏွလံုးေသြးေၾကာမ်ား က်ဥ္းရျခင္းျဖစ္ၿပီး ေဆးပညာတြင္ Coronary Heart Disease (CHD) (ႏွလံုးေသြးေၾကာမ်ားေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ ႏွလံုးေရာဂါ) လို႔ ေခၚပါတယ္။ Ischemic Heart Disease (IHD) (ေသြးမေရာက္ရွိမႈေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ ႏွလံုးေရာဂါ) ဟုလည္း ေခါ္ပါတယ္။ ရင္ဘတ္ေအာင့္ျခင္း ကိုအဓိက ခံစားရေသာေၾကာင့္ Angina / Angina Pectoris (ရင္ဘတ္ေအာင့္သည့္ေရာဂါ) ဟု လည္းေခၚၾကပါတယ္။
ဘယ္လို ျဖစ္လာတာလဲ??? ႏွလံုးဟာ အျခားခႏၶာကိုယ္ အစိတ္အပိုင္းမ်ားကဲ့သို႔ပင္ လုပ္ငန္းမ်ား လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ရန္ အစာအာဟာရႏွင့္ ေအာက္ဆီဂ်င္မ်ားကို ေသြးမွတဆင့္ ရရွိပါတယ္။ ထိုသို႔ ႏွလံုးအား ေသြးမ်ား ေထာက္ပံ့ေပးေနေသာ ေသြးေၾကာမ်ား ကို Coronary Arteries ဟုေခၚပါတယ္။
လူတစ္ေယာက္တြင္ ငယ္စဥ္အခါကပင္ ႏွလံုးေသြးေၾကာ အတြင္းနံရံမ်ားတြင္ ထိခိုက္မႈမ်ား ျဖစ္ေနတတ္သည္။ ထိခိုက္ရသည့္ အေၾကာင္းအရင္းမ်ားမွာ –
– ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္း – ေသြးတိုးေရာဂါရွိျခင္း – ကိုလက္စထေရာ (Cholesterol) အဆီမ်ားျခင္း – ဆီးခ်ိဳေရာဂါရွိျခင္း တို႔ျဖစ္သည္။
ကိုလက္စထေရာ (Cholesterol) အဓိကပါဝင္ေသာ ပစၥည္းမ်ား သည္ ထိခိုက္ေနေသာ ေသြးေၾကာနံရံမ်ားတြင္ ခဲစုကာ စုပံုေနတတ္ပါတယ္။ ထိုသို႔ စုပံုကာ ေသြးေၾကာနံရံမ်ား ထူလာကာ က်ဥ္းေျမာင္းလာျခင္းကို (Atherosclerosis) ဟုေခၚသည္။ ႏွလံုးေသြးေၾကာတြင္းတြင္ ကိုလက္စထေရာအခဲဖတ္ေၾကာင့္ ေသြးေၾကာနံရံသည္ အတြင္းဘက္သို႔ ေဖာင္းထြက္ကာရွိေနတတ္သည္။ ေသြးစီးဆင္းမႈမ်ားလာပါက ထိုသို႔ ေဖာင္းထြက္ေနေသာ ေနရာတြင္ ေသြးေၾကာနံရံမ်ား ထိခိုက္ပြန္းပဲ့သြားတတ္သည္။ ထိုအခါ Platelets ဟုေခၚေသာ ေသြးဆဲလ္မ်ားက ပြန္းပဲ့ေသာ ေနရာတြင္ စုကာ ဖာေထးျခင္းတို႔ကို လုပ္ေတာ့သည္။ ထိုေၾကာင့္ ေသြးခဲမ်ားထပ္စုကာ ေသြးေၾကာကို လံုးဝပိတ္သြားေစႏိုင္ပါတယ္။
ကိုလက္စထေရာအခဲဖတ္ေၾကာင့္ ေသြးေၾကာနံရံမ်ားထူကာ အတြင္းဘက္သို႔ေဖာင္းထြက္ၿပီး ေသြးေၾကာက်ဥ္းေျမာင္းမႈ ျဖစ္ေနစဥ္တြင္ ႏွလံုးသို႔ ေသြးေရာက္ရွိမႈမွာ သာမန္ဆိုလွ်င္ ပံုမွန္ကဲ့သို႔ျဖစ္ေနၿပီး ႏွလံုး အလုပ္လုပ္ရမႈမ်ားလာေသာအခါမွ ႏွလံုးၾကြက္သားမ်ား ေသြးလိုအပ္မႈမ်ားလာကာ လိုအပ္သေလာက္ေသြးမ်ား မေရာက္ရွိလာႏိုင္၍ ရင္ဘတ္ေအာင့္ျခင္း စေသာ ေရာဂါလကၡဏာမ်ား ျဖစ္ေပၚေစပါသည္။ ၎ကို Stable Angina (ပံုေသ ရင္ဘတ္ေအာင့္သည့္ေရာဂါ) ဟုေခၚသည္။
ေသြးခဲမ်ား ထပ္စုကာ ေသြးခဲမ်ားျဖင့္ ပိတ္ဆို႔လုနီးပါး က်ဥ္းေနလွ်င္ ႏွလံုးၾကြက္သားသို႔ ေသြးေရာက္ရွိမႈ နည္းကာ ႏွလံုး၏ ပံုမွန္တိုင္း အလုပ္လုပ္ေနရခ်ိန္တြင္ပင္ ေရာဂါလကၡဏာမ်ား ျဖစ္ေပၚေစသည္။ လံုးဝ ပိတ္ဆို႔ျခင္း ျဖစ္သြားလွ်င္ Heart Attack ဟုေခၚၾကေသာ ရုတ္တရက္ႏွလံုးထိခိုက္ျခင္း ျဖစ္ေစပါသည္။ ပိတ္ေနေသာ ေသြးခဲမ်ား ေသြးစီးဆင္းမႈနဲ႔အတူ ျပဳတ္ထြက္ပါသြားၿပီး ေပ်ာက္သြားလွ်င္လည္း ေရာဂါလကၡဏာမ်ား မျပေတာ့ပါ။ ၎ကို Unstable Angina (ပံုေသမဟုတ္ေသာ ရင္ဘတ္ေအာင့္သည့္ေရာဂါ) ဟုေခၚသည္။ ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းၿခင္းဟာ တၿဖည္းၿဖည္းဆိုးလာၿပီးက်ဥ္း လာတဲ့အခါ ႏွလံုး ရဲ႕အခ်ိဳ႕ေသာ ေနရာေတြ မွာ ေအာက္ဆီဂ်င္ျပတ္လပ္တဲ့ လကၡဏာမ်ားၿဖစ္ေပၚလာပါတယ္ ။ ေယဘူယ်ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ဧရိယာတစ္ခုဟာ ေသြးကေနတဆင့္ ေအာက္ဆီဂ်င္ ေရာက္လာမႈနည္းသြားရင္ ေအာက္ဆီဂ်င္ၿပတ္လပ္ၿခင္း Ischaemia ကို စတင္ခံစားရပါတယ္ ။ အဲဒီထက္တဆင့္ဆိုးၿပီး ေအာက္ဆီဂ်င္လံုး၀ မရေတာ့ဘူးဆိုရင္ေတာ့ ပုပ္သြားၿခင္း (Infarction) ကို ခံစားရပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ IHD ဟာ ႏွလံုးပုပ္ၿခင္း ( Myocardial Infarction) ရဲ႕ ေရွ႕ေၿပး လို႔ဆိုလည္းမမွားႏုိင္ပါဘူး ။ Unstable Angina ႏွင့္ Myocardia Infarct (MI) ကို Acute Coronary Syndrome (ACS) ဟုေခၚၿပီး အေရးေပၚအေျခအေနျဖစ္သည္။
ဘယ္လိုလကၡဏာေတြနဲ႔ လာႏုိင္သလဲ ???
ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းေရာဂါရွိၿပီဆိုရင္ အေမာမခံႏုိင္ေတာ့ဘူး (ေအာက္ဆီဂ်င္ ရရွိမႈနည္းလာ တဲ့အတြက္ ၿဖစ္ပါတယ္။) ရင္ေတြတုန္လာမယ္။ တလွပ္လွပ္ခံစားရမယ္ ေနာက္ဆံုးရင္ဘတ္ေအာင့္ၿခင္း (Chest Pain ) ကိုခံစားရမွာ ၿဖစ္ပါတယ္ ။ ဒါေပမယ့္ chest pain ရွိတိုင္း ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းတာပါလို႔ အတိအက်ေၿပာလို႔မရပါဘူး ။ Chest Pain ဟာ စိုးရိမ္ပူပန္ေသာကမ်ားၿခင္း (Anxiety) ဒါမွမဟုတ္ အဆုတ္ ၊ ၾကြက္သားနဲ႔အရိုးဆိုင္ရာ သို႔မဟုတ္ အစာအိမ္နဲ႔အူလမ္းေၾကာင္းမွာ ေရာဂါတစ္ခုခုရွိၿခင္း စတာေတြေၾကာင့္ လည္းျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္ ။ ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းၿပီးေအာက္ဆီဂ်င္သိပ္မေရာက္လို႔ျဖစ္တဲ့ Chest Pain ရဲ႕ပံုစံေတြကေတာ့
– Chest Pain ဟာ ရင္ဘတ္ရဲ႕ အလယ္ေခါင္တည့္တည့္မွာၿဖစ္ပါတယ္ ။
– Ischaemic Chest Pain ဟာ အထူးသၿဖင့္ ၿပင္းထန္လာတဲ့အခါမွာ လည္ပင္းေနာက္ ေမးရိုး နဲ႔ လက္ အေပၚနဲ႔လက္ေအာက္ပိုင္းေတြကိုေတာင္ပ်ံႏွံ႕ေရာက္ရွိႏုိင္ပါတယ္ ။ အကယ္၍ ရင္ဘတ္ေအာင့္တာဟာ ဘယ္ ဖက္ အေရွ႕ ပိုင္းမွာလည္းၿဖစ္တယ္ ဘယ္ဖက္တစ္ၿခမ္းကိုပဲ ပ်ံ႕ႏွံ႕သြားတယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဒါဟာ အၿခားအခ်က္ေပါင္း မ်ားစြာၿဖစ္တဲ့ ၾကြက္သားနဲ႔အရိုးဆိုင္ရာ ၿပႆနာမ်ား (သို႔မဟုတ္) anxiety စသည္တို ႔ေၾကာင့္ လည္းၿဖစ္ႏိုင္ပါတယ္ ။
– ႏွလံုးေအာင့္မယ္ဆိုရင္ မစူးရွပဲ ထူပိန္းပိန္း (dull ) ၿဖစ္ေနပါတယ္ ။ ဆြဲစုတ္၍ညွစ္ထားသလိုေအာင့္ ၿပီး ေလးလံတဲ့အရာၾကီးနဲ႔ ဖိထားသလို ခံစားရပါတယ္ ။ ဓါးနဲ႔ထိုးသလို စူးရွၿပီးေအာင့္တာမ်ိဳးမဟုတ္ပါဘူး ။ ဆီးခ်ိဳေရာဂါ ရွိသူမ်ားသည္ နာက်င္မႈကို ခံစားသိႏိုင္မႈ အားနည္းလာေသာေၾကာင့္ ရင္ဘတ္ေအာင့္ျခင္း မခံစားရဘဲ ျဖစ္တတ္သည္။ ရင္ဘတ္ေအာင့္ျခင္းမရွိဘဲ ႏွလံုးေသြးေၾကာလံုးဝပိတ္သြားသည့္အေျခအေန မ်ိဳးျဖစ္တတ္ပါသည္။ ႏွလံုးၾကြက္သားမ်ား ပံုမွန္အလုပ္မလုပ္ႏိုင္ေသာအခါ ခႏၶာကိုယ္တြက္ လိုအပ္ေသာ ေသြးမ်ား ညွစ္ထုတ္ေပးႏိုင္မႈ အားနည္းကာ အလြယ္တကူ ေမာျခင္း ကို ခံစားရပါသည္။
– Anginal pain ဟာ လႈပ္ရွားမႈျပဳလုပ္ေနစဥ္မွာ ျဖစ္ေပၚေလ့ရွိၿပီး နားလိုက္တဲ့အခါငါးမိနစ္ေလာက္အတြင္း ျပန္သက္သာ သြားေလ့ရွိပါတယ္ ။မိနစ္အနည္းငယ္တြင္း မသက္သာဘဲ ဆိုးရြားစြာေအာင့္ျခင္း၊ ေအာ့အန္ျခင္း၊ ေခြ်းစီးမ်ားျပန္ျခင္း တို႔ျဖစ္လွ်င္ ႏွလံုးေသြးေၾကာလံုးဝပိတ္သြားျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ၿပီး အေရးေပၚအေျခအေနျဖစ္သည္။ စိတ္ခံစားမႈအေၿခအေနနဲ႔လည္း ဆိုင္ၿပီး စိတ္လႈပ္ရွားစရာ ေဒါသထြက္စရာ ၾကံဳရတဲ့အခါ ပိုၿပီးၿပီးေအာင့္တတ္ပါတယ္ ။ ဒါ့အၿပင္အစာအမ်ားၾကီးစားထားတဲ့အခါ ေလေအးေတြ အတိုက္ခံရတဲ့အခါ မွာ လည္းပိုၿပီးေအာင့္ႏုိင္ပါေသးတယ္။
ဘယ္လို လူေတြမွာ အျဖစ္မ်ားလဲ???
အသက္အရြယ္ႀကီးလာေလေလ ႏွလံုးေသြးေၾကာမ်ားထိခုိက္မႈ မ်ားႏိုင္ေလေလ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ အသက္ႀကီးသူမ်ား မွာ ပိုျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။
အီစထရုိဂ်င္ (Oestrogen) (မေဟာ္မုန္း) က ေသြးေၾကာနံရံမ်ား ထိခိုက္မႈကို ကာကြယ္ေပးႏိုင္ေသာေၾကာင့္ သာမန္အားျဖင့္ အမ်ိဳးသားမ်ား မွာ အမ်ိဳးသမီးမ်ားထက္ ပိုအျဖစ္မ်ားပါသည္။ ေသြးဆံုးၿပီးေသာ အမ်ိဳးသမီးမ်ား အီစထရိုဂ်င္ (Oestrogen) (မေဟာ္မုန္း) နည္းသြားၿပီ ျဖစ္၍ ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းေရာဂါ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်မ်ားလာပါသည္။
ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္း ေၾကာင့္ ေသြးေၾကာနံရံမ်ား ထိခိုက္ ႏိုင္၍ ေဆးလိပ္ေသာက္သူမ်ားႏွင့္ ေဆးလိပ္ေငြ႔ရႈရႈိက္ရသူမ်ား တြင္ အျဖစ္မ်ားပါသည္။
ေသြးေပါင္ခ်ိန္ အၿမဲျမင့္တက္ေနလွ်င္ ေသြးေၾကာနံရံမ်ားမွာ ေသြးဖိအားကို ခံႏိုင္မႈရွိေစရန္ သဘာဝအရ ထူလာ မာလာပါသည္။ ထိုအခါ ေသြးေၾကာမ်ားကို က်ဥ္းလာေစပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေသြးတိုးေရာဂါရွိသူမ်ားတြင္ ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းေရာဂါ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်ရွိပါသည္။
ေသြးတြင္း ကိုလက္စထေရာအဆီ (Cholesterol) မ်ားေနလွ်င္ ေသြးေၾကာနံရံမ်ားတြင္ စုပံုခဲကာ Atherosclerosis ျဖစ္ေစပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေသြးတြင္း ကိုလက္စထေရာ မ်ားေနသူမ်ားလည္း ျဖစ္ႏိုင္ေခ်မ်ားပါသည္။ ဆီးခ်ိဳေရာဂါသည္ ေသြတိုးျခင္း၊ ေသြးတြင္းအဆီ မ်ားျခင္းတို႔ႏွင့္ တြဲဖက္ေနေသာေၾကာင့္ ဆီးခ်ိဳေရာဂါ ရွိသူမ်ား တြင္ ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။ အဝလြန္သူမ်ား၊ ကုိယ္လက္လႈပ္ရွားမႈနည္းသူမ်ား၊ စိတ္ဖိစီးမႈမ်ားသူမ်ားတြင္ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။ စိတ္ဖိစီးမႈမ်ားလွ်င္ ေသြးေၾကာနံရံမ်ားကို ထိခိုက္ေစႏိုင္ ပါသည္။ ေသြးတိုးျခင္း၊ ေသြးတြင္အဆီမ်ားျခင္းတို႔ကို လည္း ျဖစ္ေစႏိုင္ပါသည္။
ေနာက္ဆက္တြဲ ဘာေတြဆက္ျဖစ္ႏိုင္သလဲ???
– ႏွလံုးၾကြက္သားပုပ္ျခင္း(Myocardial Infarct)။ ႏွလံုးၾကြက္သားမ်ား ေသြးလံုးဝမရရွိေတာ့ပါက ပုပ္သြားႏိုင္ပါသည္။ – ႏွလံုးအလုပ္မလုပ္ႏိုင္ေတာ့ျခင္း(Heart Failure)။ ကာလၾကာရွည္စြာ လံုေလာက္ေအာင္ ေသြးမရရွိပါက၊ ႏွလံုးေနရာတစ္ခုခုက ၾကြက္သားမ်ား ပုပ္ေနပါက ႏွလံုး အလုပ္မလုပ္ႏိုင္ေတာ့ဘဲ ျဖစ္လာပါသည္။ – ႏွလံုးစီးခ်က္မ်ားပံုမမွန္ျခင္း (Arrhythmia)။ ႏွလံုးကို ေသြးလံုေလာက္ေအာင္မရပါက၊ ႏွလံုးေနရာတစ္ခုခုက ၾကြက္သားမ်ား ပုပ္ေနပါက ႏွလံုး၏ လွ်ပ္စီးမႈ မ်ား ခ်ိဳ႔ယြင္းကာ စီးခ်က္ပံုမမွန္ ျဖစ္လာပါသည္။
ဘယ္လိုသိႏိုင္မလဲ???
ေရာဂါရာဇ၀င္ေမးၿမန္းၿခင္း (history taking ) စမ္းသပ္ၿခင္း ( Physical examination) ဓါတ္ခြဲစမ္း သပ္မႈမ်ားၿပဳလုပ္ၿခင္း ( Investigation ) စသည္တို႔ၿဖင့္သိရွိႏုိင္ပါတယ္ ။ ဒီေနရာမွာ ပံုမွန္အားၿဖင့္ေတာ့ ေရာဂါရာဇဝင္ ေမးျမန္းျခင္း ျဖင့္ ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းေရာဂါကုိ ခန္႔မွန္းသိရွိႏိုင္ပါသည္။ မ်က္စိျဖင့္ၾကည့္ရႈစစ္ေဆးျခင္း၊ လက္ျဖင့္စမ္းသပ္ျခင္း၊ ေခါက္ၾကည့္ျခင္း၊ နားၾကပ္ျဖင့္ နားေထာင္ျခင္း စသည့္ ေရာဂါစစ္ေဆးစမ္းသပ္ျခင္းမ်ားျဖင့္ ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းေရာဂါကို မသိရွိႏိုင္ပါ။ သို႔ေသာ္ ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းေရာဂါကို ျဖစ္ေစႏိုင္ေသာ အျခားအေၾကာင္းအခ်က္မ်ား၏ လကၡဏာမ်ား၊ ပိုဆိုးေစႏိုင္ေသာ အခ်က္မ်ား၏ လကၡဏာမ်ား၊ ေနာက္ဆက္တြဲျဖစ္ေပၚေနေသာ ေရာဂါမ်ား၏ လကၡဏာမ်ားကို သိရွိႏိုင္ပါသည္။ IHD အတြက္ အေကာင္းဆံုး၊ ေစ်းအသက္သာဆံုးနဲ႔ ေယဘူယ်အက်ဆံုးစစ္ေဆးၿခင္းဟာ ECG ဆြဲၿခင္းၿဖစ္ပါတယ္ ။ ECG မွာ IHD ရဲ႕ pattern ေတြေပၚေနၿပီဆိုရင္ ဒါဟာ IHD ၿဖစ္ေၾကာင္း သတ္မွတ္ႏိုင္ပါတယ္ ။ အကယ္၍ ဘယ္ေနရာမွာ ေသြးေၾကာပိတ္တယ္၊ ဘယ္ေလာက္ ရာခိုင္ႏွုန္းပိတ္တယ္၊ ဘယ္ေနရာေတြမွာ က်ဥ္းေနသလဲ စတဲ့ အေသး စိတ္ကို သိဖို႔အတြက္ဆိုရင္ေတာ့ Coronary Angiogram ရိုက္ႏုိင္ပါတယ္ ။ အျခားလုပ္ေဆာင္ရန္ လိုအပ္ႏိုင္တာေတြကေတာ့ – အသံလိႈင္းဓာတ္မွန္(Echocardiogram) – ႏွလံုး ကြန္ပ်ဴတာဓာတ္မွန္(Heart CT)
ဘယ္လို ကုသရမလဲ???
ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းေရာဂါကို ကုသနည္းမ်ားမွာ ေဆးဝါးမ်ားျဖင့္ကုသျခင္း ႏွင့္ ခြဲစိတ္ကုသျခင္း တို႔ျဖစ္ပါသည္။ Acute Coronary Syndrome (ACS) ျဖစ္လွ်င္ ေဆးရံုတြင္ အေရးေပၚကုသမႈ ခံယူရမည္ျဖစ္သည္။
ေဆးဝါးမ်ားျဖင့္ကုသျခင္းမွာ –
– Aspirin – ေသြးခဲမ်ား တားဆီးရန္ျဖစ္သည္။
– Beta blockers (ဥပမာ – Atenolol) – ႏွလံုးခုန္ႏႈန္းကို ေလွ်ာ့ခ်ေပးျခင္း၊ ေသြးဖိအားကို ေလွ်ာ့ခ်ေပးျခင္းျဖင့္ ႏွလံုး၏အလုပ္လုပ္ေဆာင္ရန္ လိုအပ္မႈ၊ ေသြးလိုအပ္မႈကို ေလွ်ာ့ခ်ေပးရန္ ျဖစ္သည္။
– Nitrates (ဥပမာ – Glycerin Trinitrates (GTN)) – ရင္ဘတ္ ေအာင့္ျခင္းကို သက္သာေစရန္ျဖစ္သည္။ ငံုေဆး၊ ေသာက္ေဆး၊ ျဖန္းေဆးမ်ား အျဖစ္ ရွိသည္။ ႏွလံုးေသြးေၾကာမ်ားကို က်ယ္ေစျခင္း၊ ႏွလံုး၏ေသြးလိုအပ္မႈကို ေလ်ာ့ေစျခင္းျဖင့္ ရင္ဘတ္ေအာင့္ျခင္းကို သက္သာေစသည္။
– Angiotensin Converting Enzyme Inhibitors (ACEI) (ဥပမာ – Enalapril) – ေသြးဖိအားကို ေလွ်ာ့ခ်ေပးကာ ႏွလံုး အလုပ္လုပ္ေဆာင္ရန္လိုအပ္မႈကို ေလွ်ာ့ခ်ေပးရန္ျဖစ္သည္။
– Lipid lowering agents (ဥပမာ – Statins) – ေသြးတြင္းအဆီ ကို ေလ်ာ့နည္းေစရန္ ျဖစ္သည္။
အကယ္၍ Angiogram မွာ ေသြးေၾကာေတြကို သိသာထင္ရွားတဲ့ေရာဂါေတြ ၿပသေနၿပီဆိုရင္ေတာ့ လကၡဏာေတြ ကလည္း ေသာက္ေဆးေတြနဲ႔ မသက္သာေတာ့ဘူးဆိုရင္ေတာ့ ခြဲစိတ္ကုသၿခင္းကို စဥ္းစား ရပါေတာ့မယ္ ။
ခြဲစိတ္ကုသျခင္းမွာ –
Percutaneous transluminal coronary angioplasty (PTCA) – အေရျပားကို ေဖာက္ကာ ေသြးေၾကာတြင္းျဖတ္၍ ႏွလံုးေသြးေၾကာမ်ားကို ျပဳျပင္ျခင္း။ ေပါင္ၿခံေနရာအေရျပားကိုေဖါက္၍ ေပါင္တြင္းေသြးေၾကာ (Femoral Artery) ထဲသို႔ Guide wire ဟုေခၚေသာ လမ္းျပဝါယာ ႏွင့္အတူ ပိုက္ (Catheter) တစ္ခုကို ေသြးေၾကာမႀကီး၏ ႏွလံုးေသြး ေၾကာ အဝ ထိေရာက္ေအာင္ အရင္ထည့္လိုက္သည္။ ထို Catheter မွတဆင့္ ေလေဘာလံုးကဲ့သုိ႔ေသာ ျဖစ္မည့္အရာ Balloon ကို ႏွလံုးေသြးေၾကာထဲထိေရာက္ေအာင္ ထိုးထည့္ကာ က်ဥ္းေနေသာေနရာေရာက္လွ်င္ ေလထိုးထည့္ၿပီး ေသြးေၾကာကို ပို၍ က်ယ္လာေအာင္ ျပဳလုပ္ခ်င္းျဖစ္သည္။
Stent placement (ေသြးေၾကာေထာက္ကိရိယာထည့္ျခင္း)– Stent ဟုေခၚေသာ ေသြးေၾကာေထာက္ကိရိယာကို ႏွလံုးေသြးေၾကာထဲထိ ထိုးထည့္ကာ က်ဥ္းေနေသာ ေနရာတြင္ stent ကို ထားခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။
Coronary Artery Bypass Grafting (CABG) – ႏွလံုးေသြးေၾကာကို အစားထိုးျဖတ္ဆက္ျခင္း။ ရင္ေခါင္းကို ခြဲစိတ္၍ ပိတ္ေနေသာ ႏွလံုးေသြးေၾကာေနရာကို ေက်ာ္ရန္ ခႏၶာကိုယ္၏အျခားေနရာမွ ေသြးေၾကာ (ဥပမာ- ေျခေထာက္မွေသြးျပန္ေၾကာ) ကိုျဖတ္ယူ၍ ဆက္လိုက္ျခင္းျဖစ္သည္။
အထက္ပါ နည္းလမ္းမ်ားသည္ ႏွလံုးေသြးေၾကာကိုက်ယ္ေစၿပီး ႏွလံုးကို ပံုမွန္ေသြးရရွိေအာင္ ျပဳလုပ္ေပးျခင္းမွ်သာျဖစ္ၿပီး ေရာဂါျဖစ္ေစေသာအေၾကာင္းအရင္းမ်ားကို မေပ်ာက္ကင္းေစပါ။ ေရာဂါျဖစ္ေစေသာအေၾကာင္းအရင္းမ်ားေလွ်ာ့ခ်ရန္ ေနထိုင္မႈပံုစံေျပာင္းလဲျခင္းနည္းျဖင့္သာ ျပဳလုပ္ႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။
ေနထိုင္မႈပံုစံေျပာင္းလဲရန္မွာ –
– ေဆးလိပ္ေသာက္သူျဖစ္ပါက ေဆးလိပ္ျဖတ္ရန္ – အဆီပါေသာ အစာမ်ားကို ေရွာင္ရန္ – ကုိယ္လက္ေလ့က်င့္ခန္း ပံုမွန္လုပ္ရန္ – အဝလြန္ေနသူျဖစ္ပါက ကုိယ္အေလးခ်ိန္ေလွ်ာ့ခ်ရန္ – စိတ္ဖိစီးမႈမမ်ားရေအာင္ ေနထိုင္ရန္ တို႔ျဖစ္ပါသည္။
ႏွလံုးေသြးေၾကာေထာက္ကိရိယာ (bioresorbable stent)
ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္း ေရာဂါကို ကုသရာမွာ အသံုးျပဳတဲ့ Bio-resorbable heart stent OR Bio-resorbable vascularscsffold ဆိုတဲ့ ေသြးေၾကာေထာက္ကိရိယာ အမ်ိဳးအစားသစ္သည္ ဇီ၀ျပိဳကြဲနိုင္စြမ္း ရွိတာေၾကာင့္ အခ်ိန္တန္လွ်င္ အလိုအေလ်ာက္ ေပ်ာ္၀င္ေပ်ာက္ကြယ္ သြားမည္ျဖစ္သည့္အတြက္ အသက္ေပါင္း မေရမတြက္ နုိင္ေအာင္ပင္ ကယ္တင္နုိင္ခဲ့ၿပီျဖစ္ပါတယ္။ အဆိုပါ stent အမ်ိဳးအစားသစ္ကို Abbott Absorb Stent ဟု အမည္ေပး ထားေၾကာင္း၊ သမားရိုးက် သတၱဳ stent မ်ားအတိုင္း ပိတ္ဆို ့ေနေသာ နွလံုးေသြးေၾကာကို တြန္းဖြင့္ေပးေၾကာင္း၊ သို ့ေသာ္ ႏွစ္နွစ္မွ သုံးနွစ္အတြင္း ေသြးေၾကာထဲတြင္ အရည္ေပ်ာ္ ေပ်ာက္ကြယ္ သြားနုိင္သည့္ အစြမ္းရွိေၾကာင္း၊ သမားရိုးက် stent မ်ားသည္လည္း အသက္ေပါင္း ေျမာက္ျမားစြာကို ကယ္တင္ခဲ့ျပီး ျဖစ္ေၾကာင္း၊ သို ့ေသာ္ Absorb Stent တြင္ အားသာခ်က္ ရွိေနေၾကာင္း သိရသည္။ သတၱဳ stent ေတြရဲ ့အထဲမွာ တစ္ရွဴးအရြတ္ေတြ ျဖစ္ေလ့ရွိတဲ့ အတြက္ ေသြးေၾကာေတြ မာေက်ာသြားေလ့ ရွိပါတယ္။ Absorb Stent က က်ေတာ့ ေသြးေၾကာထဲမွာ အရည္ေပ်ာ္ ေပ်ာက္ကြယ္သြားမွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ေသြးေၾကာေတြ မာေၾကာလာတဲ့ျပႆနာ ရွိေတာ့မွာ မဟုတ္သလို သဘာ၀ ေသြးေၾကာကို လည္း ျပန္ရတဲ့ သေဘာ ျဖစ္သြားပါတယ္။ Absorb Stent ဟာ ေသြးေၾကာရဲ ့လႈပ္ရွားမႈကို သဘာ၀အတိုင္း ျပန္ျဖစ္ေစ သလို ေသြးခုန္ႏႈန္းကိုလည္း အေႏွာက္အယွက္ မေပးပါဘူး။ ေသြးစီးဆင္းမႈ ကိုလည္း တည္ျငိမ္ေစမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ သတၱဳ stent ေတြေၾကာင့္ ျဖစ္ပြားတဲ့ ရွဳပ္ေထြးမႈေတြလည္း ရွိလာေတာ့ မွာမဟုတ္တဲ့ အတြက္ အသက္ကယ္တင္ နိုင္ေျခပိုမ်ား ပါတယ္။ အာ႐ွႏိုင္ငံေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာေတာင္ မရႏိုင္ေသးတဲ့ ဒီ stent မ်ိဳးျဖင့္ကုသမႈခံယူလိုပါက စင္ကာပူႏိုင္ငံမွာ ကုန္က်စရိတ္နည္းနည္းနဲ႔ ကုသႏိုင္ရန္ Ulinkမွ စီစဥ္ေဆာင္ရြက္ေပးေနၿပီးျဖစ္ေၾကာင္း သတင္းေကာင္းပါးအပ္ပါတယ္႐ွင္။
❀ ကုသမႈခံယူသင့္သူမ်ား❀ အသက္ငယ္ရြယ္သူမ်ား(အသက္ ၄၀-၅၀ ဝန္းက်င္) ေသြးခဲႏိုင္ေခ်မ်ားသူမ်ား ဆီးခ်ိဳေရာဂါ႐ွင္မ်ား အက်ိဳးေက်းဇူးမ်ား ႏွစ္ႏွစ္ခန္႔ ၾကာၿပီးေနာက္ အလိုအေလ်ာက္ ေပ်ာ္ဝင္သြားျခင္း ႏွစ္ႏွစ္ၾကာၿပီးေနာက္တြင္ ေသြးမခဲေဆးမ်ား ေသာက္သံုးရန္မလိုေတာ့ျခင္း အေကာင္းဆံုးရလဒ္ကိုရ႐ွိႏိုင္ျခင္း
❀ ကုသမႈအစီအစဥ္❀ ပထမေန႔ – ကြန္ပ်ဴတာဓာတ္မွန္ႏွင့္ အျခားစစ္ေဆးမႈမ်ားျပဳလုပ္ျခင္း၊ ဆရာဝန္ႏွင့္ေဆြးေႏြးျခင္း ဒုတိယေန႔ – ေဆး႐ုံတက္၍ အထူးၾကပ္မတ္ကုသေဆာင္တြင္ တစ္ညေနထိုင္ျခင္း တတိယေန႔ – ႐ုိး႐ုိးအေဆာင္တြင္ တစ္ညေနထိုင္ျခင္း စတုတၳေန႔ – ဆရာဝန္မွျပန္လည္စစ္ေဆး၍ ေနာက္ဆက္တြဲဆိုးက်ိဳးမ်ားမ႐ွိပါက ေဆး႐ုံမွ ဆင္းႏိုင္ပါတယ္ တစ္လခန္႔ျကာတြင္ ဆရာဝန္ႏွင့္ ျပန္လည္ျပသရန္လိုအပ္ပါတယ္။ အေသးစိတ္သိ႐ွိလိုပါက – ?၀၉၇၉၂၈၈၈၆၁၁ ?၀၉၇၉၂၈၈၈၆၂၂
